Göktuğ Halis Kimdir?

Tüm canlı yaşamı benzer eşiklerden oluşur. Hiçlik, doğum, büyüme, yaşlılık ve ölüm. Ama herşey bir başka şeye dönüşür.

Hayat bizim başlangıç ve son sandığımız şey arasında yaşadığımız aldanışlardır. Hint maneviyatında buna Maya denir.

Ay, tüm canlı yaşamına dair hakikatin göstergesi olarak mitolojilerde yer alır. O doğan ve ölen fenonemler dünyasının ilk göstergesidir. Önce annenin rahmi,gecenin karanlığından doğar. Sonra büyür ve küçülür. Nihayetinde hiçliğe karışır ve üç günlük ölümün ardından yeniden dirilir.

Ayın bu Gizemi kendi içinde bir simge koleksiyonu oluşturur. Yılan, ağaç ve kadın ilk akla gelenler . Her biri ölme ve dirilen eylemiyle sonsuz yaşam simgeciğinde kullanılır. Yılan deri değiştirir çünkü. Kadın ise her ay kanar ve ağaç her sonbaharda iskeletsi bedene dönüşecek şekilde yaprak döker .

Diğer taraftan Ay sonsuz yaşam içkisi barındır. Amritta, Soma ya da Ambrosia. Mitolojilerde tanrıların içeceği olan bu içkiler anladığımız üzere Tanrııçadan gelir.

Çünkü ölümsüzlük içkisi tektir. O ölümü bilmediğimiz zamanlarda içtiğimiz tek besindir. Anne memesini sütü. Simyanın ab-ı hayatı budur.

Çünkü mitler yaratılmak,üretilmez, talep edilmez. Onlar ruhun kendiliğinden ürünüdür.

Dr. Wolfgang Köhler, "pratikte bir değer taşımayan nesneleri" sahiplenme davranışının insan dışındaki canlı türlerinde de var olabileceğine dair hassas çalışmalar yürüttü.

"Şempanzelerden biri" diyordu Köhler: Deniz tarafından parlatılmış yuvarlak bir taşa büyük bir sadakat gösteriyor. Hiçbir bahaneyle taşı ondan alamazsınız. Akşamları onu yatağına ve odasına götürüyor…”

Çalışmalarını daha da ileriye götüren Köhler Psikoloji literatüründe "Kapılma" olarak tanımlanan bazı davranışların şempanzelerdeki varlığına dikkat çekmişti:

"Başlangıçta iki şempanze darafından başlatılan direk etrafında dönme oyunudur bu. Dönüşler hızlandıkça görünüş insanların danslarına benzemeye başlar. Ancak daha da İlginç olan, bu oyuna ailenin diğer fertlerinin katılma arzusudur. Bir süre sonra grubun diğer üyeleri, oyunu icat etmiş olan ilk ikisine katılmakta; uyumlu, kaba bir ritim halinde dönmeye devam etmektedir.

Bengal Körfezi Burma kıyılarının 250 mil güneyinde, Pigmelerin yaşadığı Andaman adaları da, benzer koreografide danslara tanık olur. Aksak bir danstır bu, ağırlık tek ayağın üzerindedir ve diğer ayak yere sürter. Baskın ayak yorulunca, sistem değişir; ağırlık diğer ayağa geçer.

Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü ise şempanzelerin belli ağaçların yakınında olağan dışı hareketler sergilediğini gösterdi. Bu davranışa “Birikmiş Taş Atma Davranışı” dediler.

Şempanzelerin bu ağacın yakınlarında olağan olmayan sesler-belki de bir baykuş gibi- çıkardığı vurgulanıyordu. Scientific Reports Dergisi’nde yayınlanan makalenin yazarlarından Christophe Boesch, böylesi bir hareketin şempanzeler açısından “yeni olduğunu” belirtiyordu.

(Dinin İki Kaynağı -1. Cilt Büyü ve Totem Sembolizmi Kitabından Alıntıdır)

Not: Bu eşsiz kapak tasarımının yaratıcısı @summerdream_ 'e teşekkür ederim

Ana Tanrıça başlangıçta Toprak ve Gök idi. Var olan her varlık; ağaçlar, hayvanlar ve insanlar, dağlar ondan çıkar. Nehirler onun beden suyudur. Mağaralar ise onun bedenine açılan kapılar.

Sadece yaratan değildi. Aynı zamanda yaşam soluğunuz kesildiğinde "bedeninizi teslim alan" evrensel rahimdir. Ve elbette, sonsuz soluğun yönergesi, ruhun göklere yolculuğu, onun kontrolündedir.

Ama zamanla bazı imtiyazlarını kaybetti. Eril Tanrılara sahip göçebelerin Tanrıları, İndra, Yhweh ya da Zeus gibileri Gökleri sahiplendi. Ana Tanrıça'nın kadim simgesi Güneş, bireysel bilincin gelişen yönünü simgelemeye başladıkça eril yön kazandı. Mısırlı göçebelerin Tanrısı Horus ve Semitik Şamaş-Utu gibi.

Kuzeyden Hint-Avrupalıların, Güney'den ise Semitiklerin istilasıyla günümüze dek kalan "erkek-egemen" dinlerin temelleri atılmış oldu.

Tanrıça düştü, Şeytani öykülerin ikinci sınıf oyuncusu oldu.

Ancak "anneyi" bir kültürel fenomen olarak öylece fırlatıp atamazsınız. Yavaşça karanlıktan çıktı: Evrensel Düzen'in, Mısır'ın Maat'ı, Yunan'ın Moira'ı ve Hint'in Dharma'sı dişildir. Çünkü kader Anne'dir ve "birr yerde yaşamı veren bir güç varsa, yaşamı alan güç de odur".

Açıkçası mitlerde "kader tanrıçaları" yaşamı "bir anneden diğerine yolculuk" olarak tanımlayan arkaik bilincin kendiliğinden ürünüdür.

Bir de ilham perileri var. Yüksek bilincin, şiirin ve öykünün, heykelin ve resmin, tiyatronun ve sinemanın yaratıcı gücü.

Çünkü nerede dışa dönük bilincin yönelimleri şişerse orada "erkek" kültürün yıkımıyla karşılaşırız: Ayrışmış nesnelerin mücadele içeren dünyası, benliğin karanlığını ihmal etmemize yol açar.

Ama manevi sanatların tümü, bir bütünlük arayışından doğar. Yerel ve kültürel olanın reddiyle büyür. Herkes için bir sözünüz, ezginiz yahut bir sahneniz varsa bu ancak bilinçdışının bütünlüğünü keşfettiğiniz yolculuktan doğar. Ayrılma ile yitirdiğimiz "bütünlük hissi" bir telafi miti olarak yeniden doğar.

Bu yüzden ilham perileri hep dişidir. Yine bu yüzden, Doğu'da, Hint'te, bizim dünyamızın gelip geçiciliğine dair en güçlü imgeyi Budizmde buluruz.

Tanrıça Pracna Paramita “sonsuz doğum döngüsünden” kurtuluşu veren aytınlatıcı bilgelik ışığıdır.

Sutapas, öyle uzun süre ibadet etmişti ki, Vishnu ona görünmeye karar verdi. Yoga duruşunu bozmayan bu sebatkar çilecinin önünde duran Tanrı: "Dile benden ne dilersen..." dedi.

Sutapas, bu anı beklermiş gibi: "Bana Maya'nın(oluş ve yok oluşlar aleminin) sırrını öğret" dedi.

Tanrı Vishnu, bu fani bilinç için anlaşılması pek zor isteği anlatabilmek için sözcükleri değil, yaşamı seçti.

"İleride" dedi "Sular var. Onun içine dal. O zaman Maya'nın sırrını anlayacaksın."

Sutapas söyleneni yaptı. Suya daldı. Çıktığında Benares mihracesinin kızı Suşila, yani "iffetli olandı". Yeni yaşamına bir genç kız olarak başlayan Sutapas evlendi. Çocukları oldu. Kraliyetin prensesi idi. Hayat çok güzeldi.

Ama sonra bir gün "babası" ve "eşi" arasında bir anlaşmazlık çıktı. Önüne geçilmez bir savaştı bu. Daha ilk muharebede babasını, eşini ve çocuklarını kaybetti.

Onları son yolculuğuna uğurlamak için odun yığınlarının hızarlanmasını istedi. Tüm cesetleri buraya yığıdı. Odun yığınını tutuşturmak için meşaleyi eline aldı.

Odunlar yanarken acıyla haykırdı. "Oğlum".

O anda Sutapas, suyun ortasında kendine geldi.,

Tanrı Vishnu gölün kıyısında, müphem bir tebessümle sordu:

"Ölümüne gözyaşı döktüğün bu oğul da kim?"

Kral Gudea'nın Kadeh deseni "Kapının Ağzına Yerleşmiş İki Yılan" ve "Kapıyı Baskılayan İki Yırtıcı -Melez Kuş Motifinden" oluşuyor.

Kompozisyon yer ve gök arasındaki çatışmayı simgeliyor: Yılanlar doğurgan yeryüzünün karşılığıdır. İki tanedirler; ilki doğumu, diğeri ölümü gösterir. Dolandıkları merkezi sütun ise hayattır. Onların bir kapının yanında bulunma sebebi doğumun ve ölümün bir eşik algısıyla tanımlanması.

Kapının dış tarafındaki iki kuş, göğün iki ufkunu gösteriyor. Gökler "yersel" olanı baskı altına almış gibi.

Sık sık canlandırılan, yılan ya da ejderha öldüren yırtıcı kuşlara ait ikonografilerden bu duruma aşinayız. Antik kültürler yer ve gök arasında bir çatışma olduğunu düşünüyordu.

Ölüm ve yaşamla anlamlanan yersel dünyanın karşısında, göklerin değişmezliği ve sabitliği...

Lilith Antik Mezopotamya'dan bir dişi şeytan. Alternatif Yahudi metinlerinde Adem'in ilk karısı.

Resimde, kimilerine göre Lilith'in var olan tek kabartması, Burnley Rölyefi'ni görüyorsunuz. Bazı kesimler ise rölyefin Tanrıça İnanna'ya ait olduğu görüşünü benimsiyor.

Rölyef şu unsurlardan oluşuyor:

Çıplak bir kadındır. Kaşları birleşik Gözleri oyuktur. Dudaklar dolgun ve köşeleri yukarı kalkık.

Başında dört katmanlı boynuzlu bir başlık bulunur. Boynuzlarının tepesinde bir disk. İki El Bileğinde de 3 halkadan oluşan bilezikleri bulunuyor

Eller yukarı kalkık. Avuç içleri bakanlara dönük. Sol eldeki iki çubuk ve halka iyi korunmuş durumda.

İki Kanat Taşır. Kanatların üst kısımları pullarla örülüdür. Baldırlardan dizin hemen altına mahmuz benzeri bir çıkıntı bulunuyor.

En altta figürün bacakları Kuş Bacaklarına dönüşüyor. Tüm ayak parmakları pençelidir. Duruş figüre havada asılı duruyormuş izlenimi veriyor.

Aslanların üzerine basıyor. Arslanlar doğrudan karşıya bakıyor. İkisinin de ağzı kapalı

Baykuşlar bir takım özelliklere sahip. Sağ kanat tüyleri sol kanada göre daha fazla...

Bunlar dağ sıralarının temsili olabilir.

İnsan kurbanı, Hindistan Tapınaklarında ve köy korularında, 1835 yılında kanunen yasaklanana değin ayakta kaldı.

Kurban edilecek kişi kabul edilmiş ya da satın alınmış bir çocuktu. Buna "meriah" denir.

Khondlar gibi bazı topluluklar kendi çocuklarını meriah olarak satabilir. Kuşkusuz bu bir alışveriş değildi. Çocuklarının ruhlarının kutsanacağına inanıyorlardı.

Proto-Avustralya grubundan ve Hindistan'ın doğu kıyılarındaki Odisha eyaletinin çoğunluğunu oluşturan Orissa(Odiya) Halkı ise kurbanlarını suç peşinde koşan ve kurban amaçlı çocuk satan gruplardan alırdı.

Meriah'lar toplumda saygı görürdü. Hakları ve imtiyazları vardı. Yine de yazgıları kesindir: Mevsimlik faaliyetlerde ve olağanüstü durumlarda tohum atımından hemen önce kurban edilir.

Her aile yılda en az bir kez, tarlasına et sağlamak için bu ritüeli gerçekleştirirdi. Aşağıda bu ritüele eşlik eden bir dua:

" Ey Tanrıça sana bu kurbanı sunuyoruz. Bize güzel havalar, ürün ve sağlık ver"

Sonra kurbana dönülür:

"Seni çalmadık. Kaçırmadık. Fiyatını verip satın aldık. Geleneklere uyuyoruz. Günahımız yok..."

Ardından kurban yağlanır. (Herkes bu yağa dokunmaya ve kendi bedenine sürmeye çalışır) . Kapı kapı gezdirilir. (kurbanın beden döküntüleri, saçlar, salyalar ve tırmaklar kutsaldır. Bunları elde etmek için bir yarış başlar)

Kurban neredeyse hiç direnemez. Ya afyondan sersemlemiştir ya da mukavemet gücü kırılan kollar ve bacaklarla en aza inmiştir.

Kurban yöntemi ise tarımcı-tropikal iklim kuşağı mitlerinin devamıdır. Yeşil bir ağaç kökleri bitişik kalacak şekilde zorla ayrılır. Kurban, serbest bırakıldığında menteşe gibi sıkışacak ağacın içine konulur. Güçlü kuvvetli adamların eşliğinde yapılan ritüelindevamında kurbanın başı baltayla kesilir. Sanki bir ağacın meyvesi gibi

Sonra: Kalabalık kurbana saldırır. Etler kemikler ayrılır.(Baş ve Bağırsaklara dokunulmaz. )Kurbandan kesen etler köye getirilir. Herkes kurbanın etinden bir parçayı tarlaya karıştırmak için çabalar.

Tropikal iklim kuşağı mitlerine göre yaşam, bir tür parçalanma, cinayet ve ilksel kurbanla başladı.

Ritüel, başlangıçların tekrarıdır ve tiyatral eylem kökleri zaman dışı oyunla yeniden canlandırır...

Bir çoğumuz Matrix filminin Hıristiyan teolojisinden esinlendiğini düşünüyoruz. .

Kimi isimler bu yöndeki kanıyı güçlendiriyor ve konunun Yahudi-Hıristiyan mitleriyle ilgili olduğunu düşünmemize yol açıyor: Nabukadnezar'dan Kahin'e ve kurtarıcı Mesih'e kadar bir çok çağırışım...

Diğer taraftan Hint halk inançlarını açıklayan ve bilge Vyasa tarafından yazıldığı düşünülen Puranalar'da Matrix öyküsünün bir benzeri bulunuyor.

Öykü şöyle:

"Bir sebepten ölümsüzlük kazanan bilge Markandeya, yaşamın sonu geldiğinde Okyanusların içinde uyumaya çekilen Vishnu'nun içinde yaşamaya devam etti. Bu Mutlak varlık düş görüyordu ve bilge, bu düşsel evren içinde varlığını sürdürüyordu.

Sonra bir şey oldu: Markandeya, uyuyan Mutlak'ın ağzından dışarı çıktı. Gördüğü tek şey, karanlık, yıldızsız bir gecede uzaklara kadar uzanan simsiyah bir okyanustu.

Dehşete kapıldı. Kara kara düşündü: "Neredeyim ben? Güneş yok, ay yok, dağların tümü yok olmuş. Dünya ortadan kaybolmuş. Kendimi içinde bulduğum bu evren de neyin nesi?"

Sonra Markandeya, bu ölümsüz aziz, bir şey fark etti. Suya yarı gömülmüş bir dağ gibi gözüken Vishnu'yu. Yüze yüze yanına vardı. Tam ona "Sen de kimsin?" diye soracaktı ki "Tanrı onu yakaladı ve yeniden içine aldı..."

Yüce bilge, yine düşsel evrenin içindeydi.

Markandeya öyküsü, gerçek sandığımız, egomuzu, duyularımızı ve duygularımızı bağlayan aldanışlar evreninin karşısına, faniliği algılayamayan sıradan bir bilincin dehşete kapılmadan bakamayacağı mutlak gerçekliği koyar.

Sonra şu soruyu sorar: "Gerçek nedir?".

Mani III. Yüzyılda katı bir yoksulluk önerdi.

Evreni ışık ve karanlık arasındaki bir mücadele sahnesi olarak yorumladı. Her varlık, bitki, hayvan ve insan, bu kozmik çekişmeden pay almıştı. Bize düşen maddi alemi besleyen her türlü edimden kaçınmaltı. Zenginlik,hayvan eti yemek ve evlilik gibi eylemler karanlığın beslendiği kaynaklardı.

Mani zindanlarda işkenceyle öldürüldü.

İsa kendi çağında katı bir yoksulluk önerdi. Vaazlarında selameti yoksullara vaat etti: "neyin varsa sat. Yoksullara dağıt. Böylece göklerde bir hazinenin olur. Sonra da ardımdan gel." Dahası yoksulların cennete çok yakın olmaları ile ilgilidir: "Yine şunu söyleyeyim ki, devenin iğne deliğinden geçmesi, zenginin Cennet'e girmesinden daha kolaydır.”

Ölümünün ardından takipçileri her şeylerini satıp kardeşi Yakup'un ayaklarının dibine bıraktı. İsa da Mani gibi işkence ile öldü.

İsa'dan altı yüzyıl önce Prens Gauthama sarayını, babasının tüm ihtişamlı zenginliğini, soyluluk ünvanlarını terk etti. Orman yolunun çekiciliği çileciliğin başaramadığı bir yola soktu onu. Bo Ağacı altında aydınlanmaya erdiğinde alemlerde kutlama başladı.

Prens ölür ve artık Buddha'nın hayatı başlar. İsa gibi ölümden döndü ve bir süre insanların arasında dolaştı.

Şimdi hiç nazlanmadan zenginlik içinde yaşayıp yoksul yaşamın erdemlerinden bahseden ve "yoksul yaşam iyidir" ya da "kuru fasülyede de protein vardır"derken lüks lokantaların pahalı menülerinin başında görüntülenenlerin ahlakını sorgulama hakkımız var.

Kutsal ağacın süslenmesi geleneği, insanlık tarihinin en eski ritüellerinden biri.

Mutlaka zamanın yenilenmesi ile ilgili, özellikle ışığın yükselişi ve mevsimlerin döngüsüyle sıkı sıkıya bağlı.

Ağaç yüksek bir gizem barındırır çünkü. Belli örnekler dışında tüm ağaçlar ölümün bir son olmadığını gösterir. Her baharda yeniden canlanan güç, yeşillenme ve çiçeklenme şeklinde iskeletsi bedenin yeniden etlenmesini temsil eden kozmik bir mecazdır.

Bu sebeptendir, kimi kültürlerde ilk kabristanlar ağaçlardı. Ölüler ağacın kovuğuna emanet edilir. Ya da yüksekçe bir dalın üzerine inşa edilen bir rampaya. Sonrası malum. Çürüyen kısımlar döküldükten sonra, yaşam özünün simgesi kafatası ve kemikler, ağacın parçası olur.

Ve ağaç her canlandığında ölünün aramıza nasıl döndüğü ile ilgili öyküler anlatılır.

Sıradan ölünün zamanla yüce bir varlığa ya da yüksek bir İye'ye dönüştüğüne inanan tüm kültürlerde ağaç tapınım nesnesine dönüşür. Çünkü o bir tür "göksel merdiven" ya da "Axis Mundi" olur.

Nihayetinde burası bir zamanlar eylemleriyle hayatı besleyen yüce gücün epifanisidir artık. Adaklar, dilekler ve niyetler ağaçlara asılır. Yerden göğe yükselen bu merdiven, iki dünya arasında bağ kurar.

Elbette kutsal ağaç, mutlak olana, dünyanın herhangi bir yerinden daha yakındır.

Demem o ki, bizlerin, süsleme sandığımız şey aslında yüksek kudrete temas arzusudur.

Artemis kule tipi bir başlık takar. Bu kentin simgesidir. Yerleşik hayatın tüm türevleri çok geçmeden kentin kutsal hale gelmesine yol açar. Duvarlarla çevrili her kent yaşam veren gücüyle toprağın kutsandığı yaşam alanıdır. Dışarısı artık başka bir yerdir.

Yine de Artemis'in asli fonksiyonu vahşi hayvanlar ve yaban hayatıdır. Sık sık elinde yay ve oyuyla görürüz onu. Kuşkusuz bu onun ölümle ilşkili yönünü tayin eder. Heykelde Tanrıçanın eteğindeki vahşi hayvanları görüyorsunuz.

Kuşkusuz ölüm ve toprak ilişkisi gözden kaçırmamamız gerken bir meziyeti gizlemeyemez. Çünkü Artemis tüm tanrıçalar gibi hayatı besler. Heykelde gördüğünüz gibi Bedeni çok sayıda meme ile doludur. Hayata gelen her varlık için bir meme vardır sanki.

Tanrıçanın gizemi budur: Doğum,saklama, besleme ve ölüm. Herşey anneden gelir ve anneye gider.

Baba, İsa'nın ağzından konuşuyordu. Epifani insan şeklindeydi. Rabbi'ler tüm tartışmalarda onun karşısında yenildi. Her biri şaşkınlık içindeydi:

"Sıradan bir marangoz, Kutsal Kitap sözlerine nasıl bu kadar hakim olabilirdi?"

Çarmıhta, Golgota'da dünyasal bedeni son nefesini verdiğinde bir mağaraya gömüldü. Üç gün sonra dirildi. Mezarın boş olduğu müjdesini, bir hanım verdi: Magdalalı Meryem ...

İsa, Tanrı'nın sözüydü. Aydınlığa ermiş her fani gibi kendini kurtarabilirdi. Ama "ilahi kelam"ı aktarmak için geri döndü.

Buddha Bo ağacının altında Nirvana'ya ulaştığında ikilemde kaldı. Sonsuz kaynağa dönmek için heveslenen ruhu, diğer yandan "yaşayanlar" için endişelendi.

Geri dönmeye karar verdi. Çünkü bu dünyada, acı çeken, heveslere kapılmış, zihnini gerçek olmayanlar dünyasına kaptırmış nicelerinin karması hüküm sürüyordu.

Mitsel öykünün tüm mesajı, büyük ödülün paylaşımıyla ilgilidir. Bir yanda büyük ödülü kendisi için saklayan Kral Minos" durur. Poseidon'a kurban sunması gereken Beyaz Boğa'yı alıkoymuştu. Bu hem kendisi hem kabilesi için felaket yarattı.

Diğer tarafta İsa ve Buddha durur. Büyük Ödülün tinsel derinliği kabile değerlerinin dahi üzerinde, tüm insanlık için hayatı besleyen bir kaynağa dönüşmedikçe kahraman oluşmaz.

Bir yönüyle "kurban" ve "kristoloji" budur.

Gelin Göbeklitepe hurafelerini düzeltelim:

Göbeklitepe hurafeleri:

1- göbeklitepe'yi türkler, kürtler, ermeniler ya da herhangi bir millet yapmamıştır.

2- göbeklitepe'nin ardında yüksek medeniyetler(atlantis ve mu benzeri) yoktur.uzaylılar hiç yoktur.

3- göbeklitepe'de boyut kapısı, gen transferi, ilk ameliyat yoktur

4- göbeklitepe anıtsal mimari örneği değildir.

5- göbeklitepe "en eski tapınak"değildir.

6-göbeklitepe ile sümer kültürü arasında sürdürülebilir bir bağ yoktur

7- göbeklitepe'de dini ya da bilimi çürütecek bir bulgu yoktur.

8- göbeklitepe'yi aborjinler yapmamıştır.

9- göbeklitepe kültürünün arka planını oluşturan gelişim ivmesi, fırat dicle havzasındaki ilk neolitik köylerde bulunur(göbeklitepe birden ortaya çıkmamıştır)

10 - göbeklitepe adem ve havva'nın cennetten kovulduktan sonra yerleştikleri ilk yer değildir.

Mitolojik "öykünün" çekiciliği herkes için geçerli duygu durumlarının ifadesi olmasından kaynaklanır.

Bu duygu durumları "çocukluğumuza özgü düşsel evrene aittir."

Mitolojilerde büyücüler görürsünüz. Sözleriyle yüce güçleri harekete geçirirler. Küçük bir ağlamanın, aciz bir dudak bükmenin ve basit bir seslenişin ardından ebeveynlerin sizin yardımınıza koştuğu bir evrene ait bir duygudan türer.

Bu durumda Tanrılar ve Tanrıçalar, deneyimler aksini gösterene kadar, evrende her şeyi yapmaya gücü yeten varlıklar olarak gördüğümüz, anne ve babalarımızdır.

Olağanüstülükler açıkça çocuksu bilincin dünyaya bakışıdır. Her şey her şeye dönüşür ve her şey benimle ilgilidir. Sınırlar belirsiz, her şey iç içe geçmiştir.

Canavarlarla dövüş, yetişkinliğe adım atmaya hazırlanan her insanın geçtiği bir aşamadır. "Çocukluk düşlerinin yenilgili" yetişkinliğe geçişin temel şartıdır.

Koşullardan etkilenmeyen idealize edilmiş aşk "anne ve baba" ile dünyaya gelen varlık arasındaki bağdan doğar. Koşullardan, sınırlardan ve durumlardan etkilenmeyen bağlılığın estetik yaratısıdır.

Ölme ve dirilme, yeniden doğum teması, anne kucağının bitimiyle ve yetişkin olma adımını attığımızda karşılaştığımız gerçeklik yapısıdır.

Yolculuk, her bireyin anne kucağından ayrılma temasıdır.

Bireyleşme yolculuğu başarılı ya da başarısız olabilir. Gılgamış gibi ödülü yitirebiliriz. Ya da Hızır gibi buradan ulviyet ya da tanrılaşma çıkar.

Büyük ödül bir meslek edinmedir. Yaşamı, kendimiz ve kabilemiz için besleyecek bir güç. Tanrıların içeceği, Soma ya da Ambrosia'dır.

"Görünüşe göre" der Freud, "Hepimiz, bireysel gelişimimiz boyunca ilkel halkların animizm safhasına karşılık gelen bir safhadan geçtik. Bir zamanlar gerçek dışı şeyleri, gerçek olasılıklar olarak görüyorduk. Gerçekten meydana gelmiş olduklarına ikna olmuştuk. Bu düşünce biçimlerini geride bıraktıktan sonra bugün artık onlara inanmıyoruz. Yine de bu kanılar hakkında yeterince güvende hissetmiyoruz. Eski kanılar bizimle yaşıyor ve doğrulanmayı bekliyor"

Mitos "öykü" anlamına gelir. Ama sıradan bir öykü değildir bu. Eski insanların (yaşayan ya da ölü) eski zamanlara ait hikayeleri sözle anlatmasıdır.

Eski kültürler bu anlamda mitosa büyük değer verir. Zira, bu tip hikayelerin en büyük misyonu geçmişi bugüne taşımaktır. Öyküler anlatılırken zamanın çizgisel dokusu bozulur ve eskiden yaşanmış olaylar canlanır. Atalar yanımızda belirir.

Onlar mitosa "gerçek" hikayeler der.

Gariptir çünkü modern insan mitosa uydurma gözüyle bakar. Öyküye dair bu ters yüz durumu başlangıca gittiğimizde daha garip bir hal alır. Çünkü ilkel insan "uydurma" hikayeleri tanır. Bu tip anlatılar onlara göre eğlenme,gülme ve şakalaşma için anlatılır.

Bir gün Koyot(şakacı Tanrı) kabilenin en yaşlısıyla hikaye yarışına tutuştu. Başta iki taraf eşit gibi gözüküyordu. Ama çok geçmeden ihtiyar yoruldu ve acıktı. Daha önemlisi hikayeleri bitiyordu. Koyot ise oralı bile değildi. Sanki bin yıllar boyunca hikaye anlayabilirdi.

Yaşlı adam yenilgiyi kabul etti. "O kazandı" dedi. "Hikayelerinin sonu yok. Çünkü onun hikayeleri uydurma "

Modern çağın edebiyatı hakikate dair bir şeyler söylemek zorunda.

Aksi halde sadece uydurmadır.

Diego Armanto Maradona, 1986 Dünya Kupasında İngiltere kalesine kural dışı bir gol attı. Daha kısa boylu olmasına rağmen iyi bir sıçrayış yapması topa kafa vurması için yeterli değildi.

Maradona sahayı izleyen onca hakemin gözleri arasında topa eliyle dokundu. Arjantin maçı 2-1 kazandı ve Dünya Kupası'nı kazanma yolunda büyük bir avantaj elde etti.

Maradona çok geçmeden, gölün kural dışı olduğunu hatırlatan gazetecilere: "O Tanrı'nın eliydi" yanıtını verdi.

Tanrı'nın Eli imgesi, Kutsal Kitap külliyatında sıklıkla geçer. İsrailoğulları'nı Mısır'dan çıkaran "O El" idi. Ama özellikle Hıristiyan sanatında sıklıkla kullanılan ve herhangi bir gövdeye bağlı olmayan El motifi gözükür.

Yukarıda ikinci Resim, İsa'nın gökten inen El'i tutarak, göğe yükseldiğini anlatır.

Simge olarak Tanrı'nın Eli, Epifani, yani cisimleşme ve Hiyerofani(Tezahor) anlarına eşlik eder. Anlamı şudur:

"Tanrı, bu olay yaşandığında oradaydı..."

İşte, futbol tarihine geçmiş olayın arkasında bu inanç vardı.

Mitolojilerde insanın yaratılışına hep bir cennet imgesi eşlik eder. Grek Kültürü buna Altın Çağ diyordu. Mısırlılar insanın Tanrı Ra ile birlikte yaşadığını düşünüyordu. Bizde ise Cennet Bahçesi'dir

Diğer taraftan tüm mitolojiler, evreni bekleyen kötü bir sondan bahseder. Buna kıyamet ya da eskatalojya diyoruz. Bir genelleme yaparsak, tüm kültürler "dünyanın kendisini ritmik olarak yenileme periyotlarının artık işe yaramadığını" ve toptan bir yıkımın gerekli olduğunu düşünür.

Aslında konu ne insanlığın başlangıcı, ne de sonudur. Başlangıçlar iyi ve sonlar kötü olarak kurgulanır, çünkü her insan için başlangıçlara dair duygular iyi, sona dair duygular ise korkutucudur.

Zira her insan için hayat başlangıçta iyiydi. Bu çocukluk dönemidir.

Ve hepimiz için hayatın sonu kötüdür. ve hayatın sonunda hepimiz bizi neyin beklediğini biliriz. Özellikle yaşlı nesillerin "dünya ne kadar bozuldu" söylemlerinin arkasında, yaklaşmakta olan bir fikre dair, ezeli bir fikir bulunur.

Kıyamet, herkesi bekleyen sona yani kişisel ölümümüze dair idealize edilmiş bir fikirdir.

Çünkü Campbell'in dediği gibi mitoloji, evrensel hale gelmiş düştür.

Ölülerin canlanmasından duyulan korkunun tarihi çok eski. Ereşkigal - İştar Mitolojisinden ve Piramit Metinlerinden çok daha geriye gidiyor.. İnsan doğasında var olan bir korku.

Bunun sadece bir yönü, gerçek ölü ile ilişkiden doğuyor. Ölü zamanla çürüyen, kokan ve hastalık yayan bir varlık. Ona karşı duyulan ilk duygu tiksinme.

Bununla birlikte başta Malinowski olmak üzere, çok sayıda antropologun ve psikoloğun söylediği gibi "öylece fırlatıp atma isteği" uygulanamaz. Zira böylesi bir muamele, yaşayanlar için zamanı geldiğinde kendilerini bekleyen bir muameleye dair "ön izlemedir". Bir diğer ifadeyle tüm ölülere saygıyla yaklaşılmalı, çünkü yaşayanlar kendilerine de zamanı geldiğinde "böyle davranılacağını" görmelidir.

Yine de ölülerin dönüşü her zaman kötü değil. Başta yüksek statülü olanlar, Atalar(Bizdeki karşılığıyla Veliler-Evliyalar) olmak üzere gerilimli bir ilişkinin ardından da olsa, lütufkardırlar. Dünyanın dört bir yanında sıradan aile ölülerinden, topluluk için önem taşıyan kahramanların ruhlarına kadar değişen bir kült görüyoruz.

Ölülerin canlanmasından duyulan korkunun diğer tarafında ise psikolojik faktörler bulunur. Kötülük Mitolojisinin tüm biçimlerinde olduğu gibi burada da derin bir ehemmiyetsizlik duygusu yatar

Alman Psikiyatrist ernst Jentsch, "tekinsizlik" duygusunun kötülük mitlerini besleyen şey olduğu kanaatindedir. Tekinsizlik hissinin ana kaynağı ise sınırların gerçekliğine dair bir şüphe hissidir.

1919 tarihli bir makalesinde S. Freud, tekinsiz olanı şöyle tanımlar: "Gizli kalması, saklı tutulması istenmekle birlikte açığa çıkan her şey..." Başka bir ifadeyle tekinsiz "bir zamanlar aşina olunan, ama gizlenmiş olanın geri dönüşüyle ilgilidir..."

Freud'un nihai yargısı etkileyicidir: "Tekinsiz tecrübelerimiz, kastrasyon gibi bastırılmış çocukluk komplekslerinin geri dönüşü değil, bastırılanların başka türlü bir geri dönüşüne dayanır. Tekinsizlik evde başlar..."

İşte "ölülerin dönüşü" şeklindeki popüler yapımlara bu kadar ilgi göstermemizin nedenlerinden biri...

Tanrıların Kralı İndra Ejderha Vritra'yı öldürdükten sonra kibre kapıldı. Büyük bir saray inşa etmeye girişti. Ama istekleri bitmiyordu. Daha fazla salon,daha fazla havuz, daha fazla bahçe.

Sonra bir gün küçük bir çocuk sarayın kapısını çaldı. İndra misafirini karşıladı. Ölçülü bir saygı ve gizli bir kibir ile.

Çocuk çok geçmeden var olan ve yok olan zamanlardan bahsetmeye başladı. Ve eski zamanların İndraları ve eski zamanların Brahmanlarından.

İndra kuşkuyla baktı. Bir çocuk nasıl olur da böyle şeyler söyleyebilirdi?

Sonra bir anda çocuk bir kahkaha patlattı. Kahkahanın şakıması Kralın sarayında patladı. Indra ürkerek: "Ne oldu kutsal kişi" diye sordu "Neden güldün?"

Çocuk sarayın döşemesini gösterdi. Döşemenin üstünde bir karınca sürüsü bir nizam halinde çalışıp duruyordu.

"İşte" dedi çocuk "Bunların her biri zamanlarının İndrasıydı. Ama kibre kapıldılar. Şimdi bu haldeler..."

Indra çocuğu tanıdı. O Tanrıların en Yücesi Vishnu idi.

İndra çocuğun önünde eğildi. Tüm mülkünü yer edip inzivaya çekildi.